“Waarom zou ik in het weekend de testomgeving helemaal uitzetten? De boel weer up & running krijgen, geeft veel gedoe en ik word immers niet afgerekend op duurzaamheid. Ik moet gewoon zorgen dat alles goed blijft functioneren.” Een veelgehoorde reactie van IT-managers op de vraag waarom applicaties nonstop blijven draaien zonder dat daar een beroep op wordt gedaan. Dat gebeurt veelal bij organisaties waar duurzaamheid een aparte tak van sport is. Dat wordt anders als duurzaamheid een extra aandachtspunt is binnen het gehele Quality Engineering beleid, naast beoordeling van functionaliteit, gebruikersvriendelijkheid, snelheid en veiligheid. Noem het ‘sustainability-by-design’.
Twintig jaar geleden waren softwaretesters voornamelijk bezig met het vinden van fouten. Applicaties moesten vooral functioneel kloppen. Inmiddels weten we beter. De eindgebruiker staat centraal en verwacht dat IT zich voortdurend aanpast aan de snel veranderende behoeften van verschillende type gebruikers. Daarbij staat duurzame IT nog in de kinderschoenen. Het bewustzijn is absoluut aanwezig maar nu is de grote vraag hoe duurzaamheid toe te passen in de dagelijkse praktijk van quality engineering.
Dat begint bij duurzaamheid als nieuw aspect toevoegen aan eerder vastgestelde kwaliteitsaandachtspunten. Nee, dat gaat niet gepaard met extra investeringen. De praktijk leert dat toevoeging van duurzaamheid aan kwaliteitscriteria alleen maar besparingen oplevert. Dus mocht er (nog) geen draagvlak zijn om sustainability structureel in te bedden in het quality engineering beleid, dan is de business case snel gemaakt.
Van groene IT naar duurzaamheid
Duurzaamheid als integraal onderdeel van kwaliteitsmanagement heeft tot doel de negatieve effecten van IT-inzet op de aarde te minimaliseren. Ontwikkeling, inrichting, onderhoud, beheer en vervanging van software en systemen zijn gericht op duurzaam en energiezuinig gebruik. Dat gaat verder dan groene IT. Daarbij is veelal sprake van een specifieke digitale oplossing die energiezuinig en milieuvriendelijk is. Het kan best zo zijn dat een bestaande oplossing wordt vervangen voor een groener alternatief maar op de lange duur meer milieuschade oplevert, bijvoorbeeld door het gebruik van schaarse materialen. Bovendien gaat de huidige focus op duurzaamheid vaak niet veel verder dan het ontwerp-, ontwikkel- en bouwproces van IT. Duurzaamheid opnemen in de kwaliteitscriteria wordt pas echt effectief als de gehele levenscyclus van tekentafelmoment tot en met het recyclen van systemen onder de loep wordt genomen. Zo zal minder structureel onderhoud duurzamer zijn dan laag energieverbruik tijdens de ontwikkeling van een applicatie. Relatief meer resources in de ontwikkelfase van een digitaal product kunnen nodig zijn met het doel in de operatie minder energie te gaan verbruiken. Kortom, kijk primair naar de toekomstige impact.
Duurzaamheid als kwaliteitsaspect bestaat uit drie subdomeinen. Als eerste de impact van IT op het milieu zoals energieverbruik, Co2-uitstoot, vervuiling en het gebruik van zeldzame natuurlijke materialen. Economische duurzaamheid is het tweede onderdeel. Dat geeft inzicht in de financiële consequenties zoals kosten, opbrengsten, winst en zogeheten technical debts. Het laatste en zeker niet minder belangrijke subdomein is het sociale aspect: De impact van IT op individuele burgers, groepen mensen of zelfs de gehele samenleving. Denk daarbij aan het onbedoeld discrimineren door kunstmatige intelligentie.
Voor alle betrokkenen moet helder zijn wat de scope is van duurzaamheid als integraal onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Daarom is toevoeging van dit aspect echt een managementbeslissing. Als deze beleidsaanpassing een goede stap is op weg naar een duurzame samenleving en tegelijkertijd geld bespaart, staat eigenlijk niets meer in de weg voor dit besluit.
